بررسی زبانی-ساختاری ترجمه‌های چینی گلستان سعدی ‌ (چونی و چرایی فاصلۀ زبانی- ساختاری متن مُتَرجَم گلستان با متن اصلی، و تأثیرات همسویی ایدئولوژیک مترجِم با مؤلف در امر ترجمه)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فهیمه سابقی
دانشجوی دکترای ادبیات تطبیقی و ادبیات جهان، دانشگاه رنمین، پکن، چین.

۱۰٫۲۲۰۵۴/jrll.2024.82511.1116
چکیده

گلستان سعدی از دیرباز در کشور چین به‌ویژه در جامعۀ مسلمانان این کشور، جایگاه ویژه‌ای داشته است. این کتاب دست‌کم از نخستین‌دهه‌های قرن هشتم قمری/ چهاردهم میلادی منبع اصلی آموزش زبان فارسی در مدارس اسلامی چین بوده است. علی‌رغم پیوند عمیق گلستان با جامعۀ مسلمان چین، نخستین ترجمۀ رسمی آن به زبان چینی در قرن بیستم و در سال ۱۹۴۷ توسط آخوند وانگ انجام گرفت. از آن پس تاکنون، گلستان سه بار دیگر توسط شوئه جیان‌فو، یانگ ون‌بائو، و جانگ هونگ‌نیان به زبان چینی برگردانده شد. ترجمه‌های واپسین نیز علی‌رغم بهبود همچنان دارای کاستی‌هایی هم در سطح “زبان” و هم در سطح “ساختار شکلی” متن هستند. در پژوهش حاضر، برای نخستین‌ بار چهار ترجمۀ یادشده با متن مصحَّح غلامحسین یوسفی از گلستان سنجیده و با ارزیابی زبانی-ساختاری آن‌ها سعی شد تا به دو پرسش پاسخ داده شود: در برگردان گلستان به مثابۀ یک متن ادبی از “زبانِ” فارسی به “زبان” چینی، فاصلۀ زبانی- ساختاری ترجمه با متن مُتَرجَم در چه سطوحی قابل طبقه‌بندی است؟ و آیا همسویی ایدئولوژیک مترجم با مؤلف متن، معیاری لازم و تعیین‌کننده در ترجمۀ متنی ادبی از زبان فارسی به زبان چینی است؟ نتایج پژوهش نشان داد که عمده‌ترین مشکلات این ترجمه‌ها از منظر زبان و ساختار ذیل پنج سطح: ۱٫ تغییر جنسیت ضمائر؛ ۲٫ خطا در ترجمۀ اشخاص و اماکن؛ ۳٫ افزودن تفاسیر شخصی مترجم به متن مُتَرجَم؛ ۴٫ حذف‌ ایدئولوژیکی عبارات و حکایات؛ و ۵٫ تغییرات در تعداد و ترتیب حکایات قابل طبقه‌بندی است. هم‌چنین برخلاف باور عمومی و تصور اولیه ترجمه‌های مترجمان غیرمسلمان چینی علی‌رغم کاستی‌ها به دلیل روش‌شناسی ترجمه‌هایی کم‌لغزش‌تر و نزدیک‌تر به متن متُرجَم بوده‌اند و ترجمه‌های مترجمان مسلمان خاصه در لغزش‌های زبانی، تغییر ضمایر، و نیز حذف‌های ناشی از ملاحظات اعتقادی فاصلۀ چشم‌گیری با متن اصلی دارند. یافته‌های این پژوهش بر اهمیت بازنگری ترجمه‌های آثار کلاسیک فارسی به زبان چینی توسط متخصصان ایرانی تأکید دارد.

برای مطالعه کامل این مقاله؛ اینجا را کلیک کنید.