پکن چگونه کشورهای خاورمیانه را وسوسه کرد که به جای واشنگتن به چین تکیه کنند؟

اولین مقام ارشد امارات متحده عربی که با مقامات دولت بایدن دیدار کرد، در صحبت هایش در واشنگتن سعی داشت این پیام را منتقل کند که خواستار تقویت و تداوم مشارکت ابوظبی و واشنگتن است. با این حال، وقتی انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور امارات متحده عربی با همتایان آمریکایی خود ملاقات کرد، چین یکی از مسائل محوری بود که درباره‌ی ان بحث شد.

فایننشال تایمز نوشت: اولین مقام ارشد امارات متحده عربی که با مقامات دولت بایدن دیدار کرد، در صحبت هایش در واشنگتن سعی داشت این پیام را منتقل کند که خواستار تقویت و تداوم مشارکت ابوظبی و واشنگتن است. با این حال، وقتی انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور امارات متحده عربی با همتایان آمریکایی خود ملاقات کرد، چین یکی از مسائل محوری بود که درباره‌ی ان بحث شد.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است:  امارات از دیرباز یکی از نزدیکترین شرکای واشنگتن در خاورمیانه بوده است. سرمایه گذاری سنگین در دارایی‌های آمریکا، خرید ده‌ها میلیارد دلار تسلیحات آمریکایی و حمایت از آمریکا در عملیات‌های نظامی مختلف از سومالی گرفته تا افغانستان و نبرد با شبه نظامیان القاعده در یمن از جمله زمینه‌های همکاری ابوظبی با واشنگتن به شمار می‌رود.

روابط عمیق امارات متحده عربی با پکن، موجب نارضایتی آمریکا است، چرا که واشنگتن موضع سختگیرانه‌ای در قبال چین دارد و نگرانی‌هایی را در مورد پیامد‌های امنیتی احتمالی برای شرکای خود که به استفاده از فناوری چینی مانند شبکه مخابراتی ۵G هواوی می‌پردازند، مطرح کرده است. امارات متحده عربی که آماده می‌شود تا در ژانویه در شورای امنیت سازمان ملل متحد به صورت عضو غیردائم کرسی داشته باشد، می‌داند که این موضوع حساسیت شرایط را بیشتر می‌کند. زیرا منافع چین و آمریکا به عنوان دو رقیب ابوظبی را تحت فشار قرار می‌دهد.

یکی از افراد آگاه می‌گوید: در گذشته، کشور‌ها می‌توانستند تا حدی از زیر بار رقابت پکن – واشنگتن شانه خالی کنند، اما امارات متحده عربی با ورود به شورای امنیت تحت نظارت فزاینده‌ای از هر دو طرف قرار می‌گیرد، و نحوه رای و سیگنال دهی ابوظبی در زمان حضورش در شورا اهمیت خواهد داشت. مقامات واشنگتن در مذاکره با قرقاش سعی کردند که در این باره و به طور کلی حساسیت‌ها در مورد چین گفتگو کنند.

از دو دهه‌ی پیش که چین به گسترش حضور اقتصادی و سیاسی خود در سراسر خاورمیانه پرداخت، امارات و دیگر کشور‌های حوزه خلیج فارس با موضوع ایجاد تعادل در روابط شان با پکن و واشنگتن دست و پنجه نرم می‌کنند. این روندی است که همزمان با تصور حاکمان خلیج فارس مبنی بر اینکه ایالات متحده متمایل به خروج از منطقه است، تشدید شد. به ویژه خروج آشفته آمریکا از افغانستان بر حساسیت شرایط افزوده است. این در حالی است که پکن در حال حاضر بزرگترین خریدار نفت خام از منطقه خلیج فارس است.

عبدالخالق عبدالله، استاد علوم سیاسی از امارات می‌گوید: عدم اعتماد به آمریکا در حال حاضر وجود دارد و روز به روز در حال افزایش است. وی ادامه داد: الان چین بیشتر از آمریکا در همه‌ی زمینه‌ها در خاورمیانه حضور دارد. از جمله پکن در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی در منطقه حضور فعالی دارد و پیش بینی می‌شود در زمینه‌های نظامی و استراتژیک نیز در سال‌های آینده در خاورمیانه بیشتر نقش داشته باشد. مهم اینکه، آمریکا هیچ کاری نمی‌تواند در این زمینه انجام دهد.

برای چندین دهه، رهبران خلیج فارس، واشنگتن را ضامن امنیت خود می‌دانستند، در حالی که ایالات متحده به آن‌ها به عنوان تامین کنندگان قابل اعتماد انرژی جهانی نگاه می‌کرد. اما واردات نفت آمریکا از این منطقه در ۱۰ سال گذشته به دلیل افزایش نفت شیل در آمریکای شمالی به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در مقابل، تقاضا برای نفت در آسیا افزایش داشت و با عمیق شدن روابط اقتصادی چین با کشور‌های منطقه، روابط پکن با کشور‌های حوزه خلیج فارس به گونه‌ای شکوفا شد که امروزه بسیار فراتر از نفت خام است.

نسل جوانی که در کشور‌های حوزه خلیج فارس با آرزو‌های بلندپروازانه برای مدرن سازی کشور‌های خود روی کار آمده است، به طور فزاینده‌ای به دنبال استفاده از فناوری و هوش مصنوعی چینی هستند. آنان تمایل دارند از این فناوری‌ها در زمینه‌ی شهر‌های هوشمند، هواپیما‌های بدون سرنشین مسلح، مراقبت‌های بهداشتی و انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کنند.

یک دیپلمات باسابقه آمریکایی می‌گوید که عامل چین به یک نقطه عطف واقعی در زمینه‌ی برقراری ارتباط با امارات متحده عربی تبدیل شده است. این دیپلمات می‌افزاید: چین یکی از آن موضوعاتی است که روابط کنونی با ابوظبی و سایر کشور‌های حوزه خلیج فارس را دچار مشکل می‌کند. تلاش می‌شود که این کشور‌ها بر سر دو راهی قرار داده شوند که بین پکن و واشنگتن یکی را انتخاب کنند. این درحالی است که اماراتی‌ها قاطعانه می‌گویند که ما را مجبور به انتخاب نکنید.

مقامات خلیج فارس با استناد به روابط امنیتی، اقتصادی و فرهنگی با واشنگتن تاکید می‌کنند که آمریکا متحد شماره یک آن‌ها است. رهبران این کشور‌ها تصریح می‌کنند: هیچ چشم اندازی وجود ندارد که چین جایگزین ایالات متحده به عنوان قدرت نظامی غالب خارجی در منطقه یا صادر کننده اصلی سلاح به قدرت‌های خلیج فارس شود. با این وجود، حاکمان عربستان سعودی و امارات متحده عربی به عنوان دو اقتصاد بزرگ خاورمیانه و شرکای سنتی ایالات متحده به دنبال تنوع بخشیدن به روابط خود و تضمین قدرت شان از طریق اتحاد‌های گسترده‌تر هستند و به همین جهت به شرق توجه دارند.

مقامات کشور‌های حوزه خلیج فارس می‌گویند این یک انتخاب عملگرایانه است، زیرا چین فناوری ارزان‌تر و راحت تری را نسبت به گزینه‌های غربی ارائه می‌دهد و فناوری ۵G هواوی نمونه بارز آن است. پکن همچنین برخلاف واشنگتن مایل به فروش تجهیزات به کشور‌های حاشیه خلیج فارس است. به گونه‌ای که چین تسلیحاتش را بدون در نظر گذاشتن شرط و شروط سیاسی در اختیار کشور‌های منطقه قرار می‌دهد.

علی شهابی، تحلیلگر سعودی می‌گوید: روابط کشور‌های خلیج فارس با پکن به دلایل مشخصی انجام می‌شود. اول از همه چینی‌ها مایل به انتقال فناوری به منطقه هستند و کنگره‌ای برای آزار و اذیت شما ندارند. ثانیاً، چین بزرگترین بازار ما است و ثالثاً، پکن به ایران که رقیب عربستان سعودی است، نزدیک است.

شهابی به عنوان نمونه‌ای از روابط شکوفا شده بین چین و کشور‌های حوزه خلیج فارس به تصمیم ریاض برای استفاده از هواوی ۵G در پروژه‌ی شهر هوشمند نئوم اشاره می‌کند. مقامات عربستان این تصمیم را در حالی گرفتند که ممکن بود به روابط ریاض با واشنگتن به شدت آسیب برسد. چین این اقدامات را در راستای تقویت موقعیت خود به عنوان بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی به اجرا گذاشته است. طی دو دهه گذشته، تجارت بین این دو از کمتر از ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است که تقریبا نیمی از آن واردات کالا‌های چینی بوده است.

یک مقام ارشد سعودی می‌گوید: ما واقعاً به چین وابسته نیستیم، اما باید در کنار پکن باشیم. در مورد ۵G هم ما کسی را بر دیگری ترجیح نداده ایم، فقط بهترین گزینه‌ی ممکن را انتخاب کرده ایم. شما هم اگر همین کار را انجام دهید و چنین چیزی ارائه دهید ما از شما خرید خواهیم کرد. اما ما باید از منافع خود محافظت کنیم، بنابراین یا فناوری‌های بیشتری را به ما ارائه دهید یا ما خودمان آن‌ها را توسعه می‌دهیم.

این پادشاهی که زمانی مخالف سرسخت کمونیسم و حامی تایوان بود، در زمان ایجاد روابط رسمی با چین در سال ۱۹۹۰ یکی از آخرین کشور‌هایی به شمار می‌رفت که با چین ارتباط برقرار کرد. اما حالا سرخوردگی از واشنگتن توسط حاکمان سعودی احساس می‌شود.

در اواسط دهه ۱۹۸۰، عربستان با استیصال در تلاش بود که موشک‌هایی را از ایالات متحده به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر ایران بخرد. هنگامی که واشنگتن این درخواست را رد کرد، ملک فهد، پادشاه عربستان مخفیانه به پکن رفت و برای خرید موشک‌های بالستیک چین اقدام کرد. این مقام سعودی می‌گوید: این نوعی پیام از ملک فهد بود مبنی بر اینکه ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم و تجهیزات موردنیازمان را می‌خریم. در همین ارتباط، اخیراً امتناع آمریکا از فروش هواپیما‌های بدون سرنشین مسلح به کشور‌های حاشیه خلیج فارس باعث شده است که ریاض و ابوظبی آن سلاح‌ها را از چین تهیه کنند.